Italiaanse muziekterm
In traditionele muzieknotatie wordt veel gebruik gemaakt van Italiaanse muziektermen. Dit soort termen geef je bij voorkeur op met de tekstsoort muzikale aanwijzingen.
- tempo-georiënteerde aanwijzingen zoals adagio komen doorgaans boven de balk (<h> muzikale aanwijzingen 1)
- dynamiek-georiënteerde aanwijzingen zoals crescendo komen doorgaans onder de balk (<i> muzikale aanwijzingen 2)
| term | betekenis |
|---|---|
| Abbreviatura | Afkortingen |
| A cappella | Zonder instrumentale begeleiding |
| Accaciatura | korte voorslag |
| Accellerando | In tempo versnellen |
| Adagio | Langzaam en rustig met expressie |
| Ad lib / ad libitum | 'naar believen' |
| Agile | Vlug, beweeglijk |
| Agitato | Onrustig |
| Al Fine | Ga naar einde. |
| Allegretto | Enigszins vlug en levendig. Lichter dan allegro |
| Allegro | Snel en levendig |
| Allegro agitato | Snel en onrustig |
| Allegro con brio | Snel en opgewekt |
| Allegro con fuoco | Snel en vurig |
| Allegro con spirito | Snel en geestdriftig |
| Allegro moderato | Matig snel |
| All ottava | Speel een octaaf hoger dan geschreven |
| Andante | Rustig |
| Andantino | Andante-achtig (kan zowel wat sneller als langzamer) |
| Animato | Levendig |
| Arco | Met de strijkstok gespeeld |
| Animando | Levendiger wordend |
| Apoggiatura | lange voorslagen |
| A tempo | Het voorgaande (of oorspronkelijke) tempo hervatten |
| Assai | Aanmerkelijk |
| Attacca | Begin meteen |
| Ballabile | Dansbaar |
| Basso continuo | Begeleiding met bas/clavecimbel op basis van akkoorden |
| Bel canto | Italiaanse opera 18/19e eeuw |
| Bisbigliando | twee snaren naast elkaar die dezelfde toon spelen. |
| Bruscamente | Bruusk |
| Calando | Afnemend |
| Coda | Slotstuk, einde |
| Cambiare | Wisselen (van instrument) |
| Cantando | Gezongen |
| Cantabile | alsof gezongen wordt |
| Capriccio | Grillige passage |
| Chiuso | Gesloten (hoorn) |
| Contra | Tegen |
| Col legno | Gebruik de strijkstok ondersteboven 'met het hout' |
| Coperti | Bedekt (met een doek) |
| Crescendo | Geleidelijk sterk worden |
| Da Capo | Vanaf het begin |
| Decrescendo | Geleidelijk zachter worden |
| Diminuendo | Geleidelijk zachter worden |
| Dolce | Lieflijk, zacht |
| Dal segno | Vanaf het verwijzingsteken |
| Entrata | Inleiding |
| Fine | Einde |
| Forte | Hard/Luid/sterk |
| Fortissimo | Zeer hard/luid/sterk |
| Forzando | Met sterk accent |
| Forzatissimo | Met zeer sterk accent |
| Furioso | Vurig, heftig, woedend |
| Grave | Ernstig |
| Glissando | Glijdend |
| Imitando | Imiterend |
| Interludium | Tussenstuk |
| Intermezzo | Tussenstuk |
| Legato | Gebonden spelen |
| Lento | Langzaam, slepend |
| Martellato | Hamerend gespeeld |
| Marcia | In marstempo. Ook wel 'a la Marcia' |
| Meno | Minder |
| Moderato | Gematigd tempo |
| Molto | Meer |
| Mosso | Levendig |
| Parlando | Gesproken |
| Passione | Hartstocht |
| Piu | Meer |
| Poco | Een beetje, weinig |
| Portato | Gedragen, breed, maar niet gebonden spelen |
| Pianissimo | Zeer zacht |
| Pizzicato / Pizz. | Getokkeld (in plaats van gestreken) |
| Prelude | Voorspel |
| Prima vista | Van blad af lezen (op het eerste zicht) |
| Prima volta | Eerste keer (onder het 1-tje) |
| Rallentando | Langzamer wordend |
| Rapido | Snel |
| Religioso | Godsdienstig, plechtig |
| Rinforzando | Benadrukking van een groep tonen |
| Ritardando | Vertragend |
| Ritenuto | Snel terughouden, vertraagd |
| Rubato | Vrij in tempo |
| Scordatura | Met andere stemming van snaren |
| Secunda volta | Tweede keer (onder het tweetje) |
| Senza tempo | Zonder tempo |
| Senza replica | Zonder herhaling |
| Sforzando | Benadrukking van 1 toon of akkoord |
| Sforzato-piano | Versterkt en daarna direct weer zacht |
| Spiccato | met stuiterende strijkstok - iedere noot afzonderlijk |
| Staccato | Korter dan genoteerd |
| Staccatissimo | Zo kort mogelijk |
| Stringendo | Sneller wordend |
| Tacet | Stilte (geen akkoorden) |
| Toccata | Muziekstuk in vrije vorm |
| Tremolo | Snel herhaald harder/zachter in volume |
| Tutti | Allen |
| Unisono | Eenstemmig |
| Veloce | Snel |
| Vivace | Levendig, opgewekt |